Menopoz

Menopoz Nedir?

Tanım olarak menopoz, yumurta sayısının çok azalmasına bağlı olarak bir yıl (12 ay) süreyle hiç adet görülmemesi durumudur. Ancak adetler kesilmeden önce vücutta bazı değişiklikler başlar. Bu dönemde menopoz belirtileri ve adet düzensizliği olabilir. Bu geçiş dönemine klimakteriyum ya da ön menopoz adı verilir.

Menopoz genelde, üremenin bitmesi, dolaylı olarak da kadınlığın bitmesi olarak yanlış algılandığı için, çoğunlukla çok negatif bir anlam yüklenmektedir. Oysa ki vaktinde menopoza girmek, kadınlar için sağlıklı ve doğal bir durumdur. Spor yaparak ve iyi beslenerek geçirilirse, hayatın keyifli, yeni bir dönemi olarak düşünülebilir.

Menopoz belirtileri nelerdir? 

Menopoz belirtileri şunlardır; 

• Adet düzeninde değişiklikler,
• Sıcak basması, ani ve kısa süreli boyun, baş ve göğüste ısı artışı, terleme ve kızarma,
• Gece terlemesi-geceleri olan sıcak basmaları,
• Uyku problemleri,
• Hafıza ve konsantrasyon sorunları,
• Yorgunluk hissi,
• Saç dökülmesi,
• Baş dönmesi,
• Cinsel istek azalması,
• Vajinada kuruluk, yanma, cinsel ilşki sırasında ağrı,
• Anksiyete, panik atak, depresyon,
• Kalp çarpıntısı,
• Eklem ağrıları,
• Göğüslerde hassasiyet,
• Başağrısı,
• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu,
• Osteoporoz.

Her 10 kadından 8’inde adetler kesilmeden önce bu belirtilerin bir kısmı başlar ve adetler kesildikten sonra da bir süre devam eder. Bazı kadınlarda adet kesilmeden aylar, bazılarında ise yıllar önce belirtiler başlayabilir. Ancak eğer cerrahi olarak, örneğin rahim ve yumurtalıkların alınması sonucu menopoz başladıysa, belirtiler hızla ve daha şiddetli başlayabilir.

Menopoz kaç yaşında başlar?

Çoğu kadın 45-55 yaş arasında menopoza girer.

Menopoz belirtileri nasıl başlar?

Menopoz belirtilerinin hepsi bir arada bulunmayabilir. Bazı kadınlar menopoza geçiş döneminde hiçbir sıkıntı yaşamayabilir, bazılarında ise belirtiler çok sayıda ve yaşam kalitesini düşürecek ölçüde şiddetli olabilir. Bazı kadınlarda belirtiler çok kısa süreliyken, bazılarında süre 12 yıla kadar uzayabilir.

Menopoz belirtileri ne zaman biter? Menopoz belirtileri ne kadar sürer?

Çoğunlukla belirtiler son adetten 4 yıl sonrasına kadar sürer. Ancak her 10 kadından biri belirtileri 12 yıla kadar yaşayabilir.

Menopoz Tedavisi

Aslında menopoz tedavisi konusundaki bilgilerimiz zaman içerisinde değişiklik gösterdi. Geçmişte bir dönem menopoz için hormon tedavisi çok yaygın olarak her hastaya uygulanmaktaydı. Kullanılmakta olan hormon ilaçları, vücutta bulunan kadınlık hormonları olan östrojen ve progesteronun sentetik türevleri idi.

Günümüzde ise her hastaya özel değerlendirme yapılmakta, hasta ile hormon replasman tedavisinin artı ve eksileri detaylı değerlendirildikten sonra, seçilmiş hastalarda, mümkün olan en düşük dozda ve en kısa süreli tedavi tercih edilmektedir.

Menopoz ateş basması ve menopozda  terleme gibi belirtiler genelde hastaları sosyal olarak en çok zor durumda bırakan belirtilerdir. Bu belirtileri tedavi etmede en etkili yöntem, dışarıdan verilen östrojen hormonudur.

Menopoz döneminde ateş basmasına ne iyi gelir?

Menopoz döneminde ateş basmasına ne iyi gelir? sorusunun cevabı, en iyi alternatif östrojen hormonu replasmanıdır şeklindedir. Ancak bu amaçla kullanılan ve fitoöstrojen olarak adlandırılan, bitkilerden elde edilen preparatlar da vardır.

Menopoz ateş basması bitkisel ilaçlar, bir miktar belirtileri azaltabilir ancak genelde etkinlikleri sentetik hormonlar kadar yüksek değildir.

Menopoz döneminde terleme için ne yapmalı?

Menopoz döneminde terleme için ne yapmalı? sorusunun cevabı da aynı şekilde verilebilir. Yani sentetik östrojen ya da fitoöstrojenler kullanılabilir. Ayrıca diyet değişiklikleri ve düzenli egzersiz de menopoz belirtilerini azaltmada etkilidir.

Menopoz ve Osteoporoz Riski

Menopoz sonrası en önemli sağlık risklerinden biri, osteoporoz yani kemik erimesi riskidir. En fazla bel omurları ve kalça eklemini etkiler ve buna bağlı kırık riski artar. Menopoz sonrası kırıklar, kadınlar için önemli bir morbidite ve mortalite sebebidir.

Özellikle kalça kırığı sonrası, yeterli iyileşme olmayan hastalarda, hareket edememe ve buna bağlı komplikasyonlar sonucu ölüm riski artar. Osteoporoz riskini azaltmada dışarıdan verilen östrojen hormonu etkilidir. Ancak östrojen dışı başka alternatif ilaçlar da mevcuttur. Ayrıca düzenli spor yapmak, kalsiyumdan zengin beslenmek ve yeterli D vitamini düzeyleri osteoporoz riskini azaltır.

Aşağıdaki hastalarda osteoporoz riski artmıştır:

• Fizik aktivite azlığı,
• Kilo kaybı,
• Sigara ve alkol,
• Stres,
• Genetik faktörler,
• Uzun süreli kortikosteroid, heparin v.b. ilaç kullanımı,
• Kronik karaciğer hastalığı,
• D vitamini eksikliği,
• Romatolojik hastalıklar,
• Böbrek hastalığı,
• Kalp hastalığı,
• Diabet.

Menopozda Beslenme

Menopozda beslenmeye özellikle dikkat etmek gerekir. Menopozda azalan östrojen hormonu nedeniyle metabolizma yavaşlar.Buna uygun bir diyet ve egzersiz programına uyulmadığı takdirde, kilo almak kaçınılmazdır. Ayrıca osteoporoz riskini ve menopoz belirtilerini azaltmak için de diyette bazı değişiklikler yapmak gerekir.

• Süt, yoğurt, peynir tüketimini artırmak,
• Omega 3 içeren gıdalar tüketmek (somon v.b. balıklar, keten tohumu, çiya tohumu, semizotu, ceviz gibi),
• Tam tahıllı karbonhidrat tüketmek (siyah pirinç, tam buğday, yulaf, çavdar, kinoa v.b.),
• Bol taze çiğ sebze ve meyve tüketmek,
• Fitoöstrojen (bitkisel östrojen) içeren gıdalar tüketmek, soya fasulyesi, bezelye, fıstık, keten tohumu, üzüm, erik, yeşil çay, arpa gibi.
• Yumurta, et, balık, süt ürünleri ve baklagiller gibi bol protein tüketmek.

Erken menopoz belirtileri nelerdir?

40 yaşından önce menopozun gerçekleşmesi erken menopoz olarak adlandırılır. Bazen cerrahi ya da kemoterapi ilaçlarına bağlı, bazen ise doğal yollardan gerçekleşir. Bu gruptaki hastalara genellikle hormon tedavisi önerilir.

Erken menopoza girenler aşağıdaki belirtileri yaşayabilir:

• Adet düzeninde değişiklik ve anormal kanamalar,
• Sıcak basması,
• Terleme,
• Uyku bozukluğu,
• Vajinal kuruluk,
• Duygudurum değişklikleri,
• Kilo alma ya da verme,
• Vücut ağrıları,
• İdrar problemleri.

Menopoz belirtileri kanama şeklinde başlayabilir. Yani kanama düzeninde değişiklik olabilir.Kanama araları açılabilir ya da ara kanamalar olabilir.

Erken menopoza girenlerin yorumları genellikle bu durumun fiziksel sonuçlarından çok duygusal açıdan olumsuz algılanmasıyla ilgilidir. Özellikle hasta henüz doğum yapmadıysa, bununla ilgili kaygılar yoğun yaşanır. Ancak çocuk sayısını tamamlamış hastalar için, hormon tedavisi, iyi beslenme ve düzenli spor sayesinde hayat normal akışında devam eder ve yaşam kalitesi azalmaz.

Erken menopoza girenler kadınlar kulübü gibi ortamlarda paylaşımlarında genellikle olumsuz deneyimlerinden bahsetmektedir, oysa ki bu dönemi sağlıklı ve güzel geçirmek için alınabilecek pekçok önlem bulunmaktadır.

Erken menopoz tedavisi bitkisel olarak ya da sentetik hormonlar ile yapılabilmektedir. Erken menopoz tedavisi ile belirtiler azaltılabilir, adetler yeniden başlar ve erken menopozun yarattığı riskler azaltılabilir. Erken menopozu yenenler hayatlarına normal akışında devam edebilir.

Yalancı menopoz nedir?

Genellikle ilaçlara bağlı olarak geçici bir süre ile kadınların normal adet düzeninin durması halidir. Geri dönüşlü bir durumdur. Özellikle çeşitli amaçlarla tedavi için kullanılan GnRH agonisti ilaçlar böyle bir etkiye sahiptir.

Menopoza girerken adet kanamaları nasıl olur?

Genellikle yumurtlama olmadığı için adet gecikmeleri görülür. Geciken adetlerden sonra kanama gerçekleşirse yoğun ve uzun olur. Ancak ara kanamalar şeklinde de kanama gerçekleşebilir. Menopoz döneminde aşırı kanama olduğu takdirde mutlaka hekime başvurmak gerekir.

Menopoz sonrası kanama da çok önemli bir belirtidir. Bu durumlarda genellikle hekimler ultrason belirtilerinden bağımsız olarak rahim içinden küretaj yoluyla doku örneği alarak patolojik inceleme yapmayı önerir.

Menopoz ağrıları nelerdir?

Menopoz döneminde omuz, boyun, dirsek, kalça, diz, parmak gibi eklemlerde menopoz ağrıları görülebilir. Östrojen hormonunun azalmasına bağlı olarak menopoza bağlı eklem iltihabı belirtileri gelişebilir. Menopozda bacak ağrıları da benzer nedenlerle oluşabilir. Ayrıca fibromyalji nedeniyle de ağrılar artabilir. Genellikle düzenli egzersiz bu ağrıları hafifletebilmektedir.

Menopoz Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Menopoz tedavisinde kullanılan ilaçlar üç ana gruptadır:

• Östrojen
• Progesteron
• Kombine Hormonlar

Ayrıca uygulama şekillerine göre de ağızdan, transvajinal ya da transdermal preparatlar olarak gruplandırılır.

Menopoz tedavisinde primolut ya da tarlusal gibi progesteron içeren ilaçlar, özellikle adeti gecikmiş hastalarda, yeterli östrojen varsa tek başına kullanılabilmekte, yeterli östrojen yoksa kombine hormon preparatları tercih edilmektedir.

Menopoz tedavisi ne kadar sürer?

Geçmişte neredeyse ömür boyu hormon tedavisi verilmekteydi. Ancak hormonların uzun dönem kullanımıyla ilgili riskleri ortaya koyan yayınlardan sonra, hormon tedavisi süreleri kısaltılmıştır. Güncel klavuzlarda hormon tedavisi için mümkün olan en düşük doz ve en kısa süre önerilmekte, maksimum kullanım süresi olarak dört yıl önerilmektedir.

Menopoz Tedavisi Bitkisel

Menopoz tedavisi için bitkisel aternatifler mevcuttur.Bunlar fitoöstrojenler olarak adlandırılır.

Bu maddelerin bazıları:

• Angelica (melekotu),
• Black cohosh (karayılan otu),
• Evening primrose oil (çuha çiçeği yağı),
• Meyankökü,
• Brokoli,
• Havuç,
• Portakal,
• Yeşil çay,
• Kahve,
• Soya fasülyesi,
• Fasulye, bezelye, fıstık.

Sağlıklı olan bu maddelerin gıda olarak tüketilmesidir. Ancak daha yüksek miktarda madde içeren ilaç şeklinde takviyeler de bulunmaktadır. Bunlar da sentetik hormon preparatları gibi uzun dönem kullanımda çeşitli riskleri artırabilir.

Menopoz tedavisi için hangi doktora gidilir?

Menopoz takip ve tedavileri kadın hastalıkları ve doğum uzmanı hekimler tarafından yapılmaktadır.

Menopoz tedavisinde hamile kalınır mı?

Özellikle menopoza geçiş döneminde, düzensiz de olsa yumurtlama ve adetler devam ettiği için, güvenilir bir doğum kontrol yöntemi kullanılmadığı takdirde, hamile kalma riski vardır.Hatta adet düzensizliği nedeniyle kadınlar, gebeliği çok geç fark edebilir.

Menopoz ve Cinsellik

Menopoz döneminde bazı hastalarda cinsel istekte azalma görülebilir. Özellikle hormonlardaki azalma nedeniyle vajinal kuruluk sorunu yaşayan hastalar, cinsel ilişki sırasında ağrı duydukları için cinsel ilşkiden kaçınabilir.

Çok düşük dozda östrojen içeren ve vajina içine uygulanabilen krem ve fitiller vajinal kuruluk sorununa çözüm olabilir. Ayrıca çeşitli  lubrikan kremler de cinsel ilişki öncesinde kullanılabilir.

Menopozun psikolojik belirtileri nelerdir?

Menopozda psikolojik belirtiler görülebilir:

• Uyku bozukluğu,
• Depresyon,
• Anksiyete,
• Panik bozukluğu,
• Duygudurum değişkenliği,
• Hafıza ve konsantrasyon sorunları.

Menopozda Genital Estetik

Genital estetik operasyonlar için günümüzde büyük bir talep artışı yaşanmaktadır. Menopoz dönemindeki hastalar da çeşitli genital estetik operasyonlar için aday hastalardır. Bir kısmı vajinoplasti, labioplasti, hudoplasti ya da kombine operasyonlar için başvururlar cilt yaşlanmasına bağlı değişiklikler çeşitli genital estetik operasyonlar ile düzeltilebilir.