İnfertilite (Kısırlık)

Kısırlık (İnfertilite) Nedir?

Günümüzde çiftler çoğunlukla planlı gebeliklerle çocuk sahibi olmaya başlamışlardır. Bu nedenle hastaların büyük kısmı prekonsepsiyonel (gebelik öncesi) değerlendirme için doktoruna başvurmaktadır.

Korunmayı bıraktıktan sonra 1 yıl süreyle düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebe kalınamaması durumunda infertilite testlerine başlanmalıdır.

Ancak eğer hasta 35 yaş üzernde ise, 6 ay süreli düzenli korunmasız ilişki sonrası gebelik elde edilemediyse, araştırmaya başlanabilir. Bunun dışında adet düzensizliği bulunan ya da öyküsünde infertilite ile ilgili risk faktörleri bulunan hastalarda da değerlendirmeye daha erken başlamak gerekebilir.

Çocuk sahibi olamayan çiftlerin yaklaşık üçte birinde sebep erkekten, üçte birinde, kadından kaynaklı olup, geri kalanında ise hiçbir sebep bulunamayabilir. Hiç sebep bulunamayan hastalar için de başarılı tedavi yöntemleri mevcuttur. Genel olarak kadınlarda yumurtlama sorunları, hormonal sorunlar, ya da genital organlarla ilgili sorunlara bağlı infertilite saptanır. Kadınlar için yaş fertilite açısından önemli bir faktördür.

Kız bebekler belli sayıda yumurta ile doğar. Yıllar ilerledikçe yumurta sayısı azalır. Genellikle sağlıklı genç çiftler için aylık gebelik oranı %20 civarındadır. Bu oran 30'lu yaşlardan itibaren azalmaya başlar. Özellikle 37 yaş sonrası daha hızla azalır. Erkeklerde de yaş önemli olmakla beraber, bu kadınlardaki kadar belirgin değildir. Ayrıca kadınlarda vücut kitle endeksinin aşırı düşük ya da yüksek olması, aşırı egzersiz, alkol ya da sigara tüketimi doğurganlığı azaltır. Erkeklerde de sigara, alkol, uyuşturucu ya da steroid kullanımı spermleri olumsuz yönde etkileyebilir. İnfertilite değerlendirilmesinde başlangıçta detaylı bir öykü ve fizik muayene önemlidir.

İnfertlite araştırmasına başlanırken aşağıdaki konularla ilgili doktorunuza bilgi vermeniz önemlidir:

• Kullanılan ilaçlar.
• Geçirilmiş hastalık (özellikle cinsel yolla bulaşan) ve cerrahiler.
• Aile öyküsünde doğumsal anomaliler.
• Daha önceki gebelikler varsa bunların sonuçları.
• Alkol ve sigara kullanımı.
• Mesleki riskler.
• Daha önce kullanılan doğum kontrol yöntemleri.
• Korunmasız cinsel ilişkiye başlama süresi.
• Cinsel ilişki sıklığı.
• Cinsel ilişkide yaşanan zorluklar.
• Kayganlaştırıcı kullanımı.

İnfertilite araştırması yapılırken, kadınlarda temel değerlendirmede kullanılabilecek testler:

• Bazal vücut sıcaklığı ölçümleri.
• İdrarda LH ölçümü (yumurtlamayı belirler).
• Progesteron, prolaktin, tiroid hormonları.
• Over rezervi için kan testleri.
• Vajinal ultrasonografi.
• Histerosalfingografi(ilaçlı rahim filmi).
• Sonohisterografi (rahim içine sıvı doldurularak yaına vajinal ultrasonografi).
• Histeroskopi(rahim içine kamera ile bakılması).
• Laporoskopi(karın içine kamera ile bakılması).

Bu testlerin hangilerinin gerekli olduğu hastadan hastaya değişiklik gösterir. Bazal vücut sıcaklığı ölçümleri, yumurtlama sonrasındaki hafif vücut sıcaklığı artışını tesbit etmeye yönelik bir testtir. Progesteron ölçümü de siklusun belli bir gününde yapıldığı takdirde yumurtlama olup olmadığını gösterebilir. Erkek partner için temel test sperm testidir. Gerekli görülürse ürolojik muayene önerilebilir.

Kısırlık Tedavisi Nasıldır?

Araştırmalar tamamlandıktan sonra infertilite tedavisi için hayat tarzı değişiklikleri, ilaçlar, cerrahi ya da tüp bebek tedavisi gibi çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. Hayat tarzı değişiklikleri kişiye göre kilo alınması ya da verilmesi, daha az ya da çok egzersiz, sigara ve alkolun bırakılması gibi önlemlerdir.

Cerrahi erkeklerde varikosel tedavisi için, kadınlarda ise endometriosis, vajinal ya da uterin septumlar ya da fallop tüplerindeki yapışıklıklar için önerilebilir. Kadınlarda hormonal infertilite nedenleri arasında en sık tesbit edileni polikistik over sendromudur. Bu hastalarda bazı hormonal düzensizlikler ve adet düzensizliği mevcuttur. Hayat tarzı değişikliği (diyet ve egzersiz) ve ilaç tedavisine çok iyi cevap verirler. Ayrıca tiroid ya da prolaktin hormonu ile ilgili sorun varsa ilaç tedavisi gerektirir.

Tedavide başlangıç basamağı genellikle ovulasyon indüksiyonudur. Bu tedavi ilaç yardımıyla kadında yumurtlamanın sağlanması anlamına gelir. Bu amaçla en sık kullanılan ilaç klomifen sitrat'tır. Bu tedavi ile 6 siklus sonrası kadınların yaklaşık %40'ı gebelik elde edebilir. Yan etkileri hafiftir ve sıcak basması, bulantı, göğüslerde hassasiyet ve duygusal değişiklikler olarak özetlenebilir. Klomifen sitrat tedavisi ile başarı elde edilemeyen durumlarda, gonadotropinler kullanılarak yumurtlama tedavisi yapılabilir. Gonadotropinler ayrıca tüp bebek tedavisinde çok sayıda yumurta elde edilmesinde de kullanılan ilaçlardır.

Gonadotropin tedavisine adet döneminde başlanır. Günlük enjeksiyonlar şeklinde uygulanır, ultrasonografi takibi ile doz ayarlaması yapılır. Foliküller belli bir boyuta ulaştığı zaman HCG hormonu enjeksiyonu yapılarak yumurta çatlaması sağlanır. Klomifen sitrat tedavisinde ikiz görülme oranı yaklaşık % 10'dur. Üçüz çok daha nadir görülür. Ancak gonadotrpin tedavisi ie elde edilen gebeliklerin yaklaşık %30'u çoğul gebeliktir. Bunların da yaklaşık 2/3'ü ikiz, kalanı ise üçüz veya daha fazlasıdır. Ayrıca nadiren ovarien hiperstimulasyon sendromu denen bir yan etki de görülebilir.

İntrauterin inseminasyon (aşılama tedavisi) yumurtlama zamanına mümkün olan en yakın sürede, fazla sayıda sağlıklı spermin rahim içerisine yerleştirilmesi işlemidir.Genellikle ovulasyon indüksiyonu tedavisi sonrası uygulanır.

Tüp bebek tedavisi, laboratuar ortamında yumurta ve spermin birleştirilerek, embriyonun oluşması ve embriyonun rahim içerisine transfer edilmesi işlemidir. Özellikle cerrahi tedavisi yapılamayan fallop tüpü hasar ve tıkanıklıkları, şiddetli endometriosis, prematür ovaryen yetmezlik, bazı erkek infertilitesi durumları ve sebebi açıklanamayan infertilite hastaları için uygundur.

Kliniğimizde bu tedavi yöntemlerinin tamamı uygulanabilmektedir.