Erken Doğum

Erken doğum nedir?

Erken doğum 20. gebelik haftası ile 37. gebelik haftası arasında düzenli rahim kasılmaları ile rahim ağzında açılma olmasına verilen isimdir. Sonucunda doğum gerçekleşebilir.

Bunların 28. Haftadan önce gerçekleşen grubu ise aşırı erken doğum olarak sınıflanır.

Erken doğum ne kadar erken haftada gerçekleşirse, bebek için risk o kadar fazladır. Erken doğan bebeklerin bir kısmı yenidoğan yoğun bakım ünitesinde uzun süre tedavi görür. Çok erken doğan bebeklerin bir kısmında hayat boyu kalıcı zihinsel ve fiziksel sorunlar oluşabilir.

Erken doğum sebepleri nelerdir? Erken doğum neden olur?

Erken doğum için bazı risk faktörleri tanımlanmıştır. Ancak hiç risk faktörü olmayan bazı hastalarda da erken doğum gerçekleşebilir.

Erken Doğumda Risk Grubu Hastalar

• Geçmişte bir ya da daha fazla erken doğum öyküsü bulunan hastalar,
• İkiz, üçüz vb. çoğul gebelikler,
• Rahim ağzı kısa olan hastalar (geçirilmiş cerrahi vb nedenlerle),
• Rahim ve plasenta ile ilgili sorunlar,
• Alt genital kanal, idrar yolu ve ve amnion sıvısındaki bazı enfeksiyonlar,
• Hipertansiyon, şeker hastalığı, otoimmun hastalık, depresyon gibi kronik hastalıklar,
• Ani stresli durumlar,
• Polihidramnios (amnion sıvısı fazlalığı),
• Gebelikte vajinal kanama,
• Bebekte doğumsal anomali bulunması,
• Gebelikler arasında 12 aydan daha kısa ya da 59 aydan daha uzun süre bulunması,
• Anne yaşının çok genç ya da çok ileri olması,
• Obezite ya da aşırı zayıflık.

Gebelikte erken doğumu ne tetikler?

Bazı hastalarda erken doğumu tetikleyen aşağıdaki durumlar olabilir:

• Ablasyo plasenta (plasentanın erken ayrılması),
• Servikal yetmezlik,
• Hormonal değişiklikler,
• Enfeksiyonlar.

Erken doğum belirtileri nelerdir?

• Düzenli ve sık aralıklarla gelen rahim kasılmalarının olması,
• Sürekli olan künt bir bel ağrısı,
• Alt karın bölgesi ve kasıklarda basınç hissi,
• Hafif karın krampları,
• Vajinada hafif lekelenme ya da kanama.
• Suların erken gelmesi,
• Vajinal akıntıda değişiklik olması, sümüksü, kanlı ya da su ile karışık akıntı gelmesi,
• Bulantı, kusma, ishal varlığı.

Bu gibi belirtilerin varlığında hekiminize bilgi vermeniz önerilir.

Erken doğum belirtileri ne zaman başlar?

Bazen doğum belirtileri doğumdan saatler önce başlayabilir. Bazen ise nişan adı verilen kanlı sulu akıntı günler öncesinden gelebilir.

Erken Doğum Testi

Erken doğum tanısı, rahim ağzında değişkliklerin saptanması ile konur. Pelvik muayene, yani parmakla yapılan bir muayene ile rahim ağzındaki açılma ve silinme gibi değişiklikler saptanabilir.

Belirli aralıklarla bu muayenenin tekrarlanması gerekebilir. Elektronik bir monitör yardımı ile karından kasılmalar takip edilebilir. Ayrıca hastaneye yatırıp, yatırmama konusunda karar vermek için transvajinal ultrasonografi ile rahim ağzındaki açılma ve kısalma değerlendirilerek karar verilebilir.

Erken doğum tanısı koymak için özet olarak aşağıdaki test ve yöntemler kullanılabilir:

• Pelvik muayene,
• Transvajinal ultrasonografi,
• Uterin monitorizasyon(nst cihazı ile),
• Vajinal kültür,
• İdrar tahlili ve kültürü,
• Fetal fibronektin için vajinal sürüntü.

Pelvik muayene erken doğum riskini artırır mı? Vajinal muayene erken doğumu tetikler mi?

Vajinal muayene ya da ultrasonografi erken doğum riskini artırmaz.

Erken doğumların hepsi önceden anlaşılabilir mi?

Erken doğumların bir kısmı risk grubunda olmayan, muayene ve testleri tamamen normal olan hastalardır, bu nedenle tüm hastalarda erken doğum olacağı önceden anlaşılamayabilir.

Erken doğan bebeklerde ne gibi sorunlar olabilir?

Tıbbi gelişmeler neticesinde aşırı erken doğan bebekler yaşatılabiliyor, ancak bazı ciddi sağlık sorunlarına da sahip olabiliyorlar. İstisnalar dışında 23. haftadan önce doğan bebekler yaşatılamıyor.

23-25 hafta arası doğan bebekler yaşasa bile hayat boyu sürecek ciddi sağlık sorunları ve engellere sahip olabiliyorlar. Anne karnında geçirdikleri fazladan her bir gün, bebeklerin sağlığı için bir avantaj yaratıyor.

Erken doğum yapanlar için bebeklerinde bazı sorunların görülmesi riski artar:

• Düşük doğum ağırlığı,
• Solunum güçlüğü ve solunum desteği ihtiyacı,
• Görme sorunları,
• Organların yeterince gelişmemiş olması,
• İntrakraniyel kanama,
• Nekrotizan enterokolit,
• Yenidoğan sarılığı,
• Serebral palsi.

Aşırı erken doğan bebeklerde resüsitasyon (canlandırma) gerekli midir?

Aşırı erken doğan bebekler resüsitasyon olmadan yaşayamazlar. Genellikle havayoluna bir tüp takılarak solunumun sağlanması gerekebilir. Bazen bebeğin kalbini çalıştırmak için resüsitasyon gerekir. Buna rağmen bazı bebekler yaşamayabilir, ya da ağır sekellerle (kalıcı sağlık problemleriyle) yaşayabilir.

Bazı durumlarda sekel riski çok yüksekse, yenidoğan uzmanlarıyla görüşüldükten sonra aile canlandırmanın hiçyapılmamasına karar verebilir.

Eğer bebeğin canlandırılmaması yönünde karar verilirse, bebeği ne beklemektedir?

Bebek sıcak ve güvende tutulur, mümkün olduğunca anneyle kalabilir. Anneye bu süreçte psikolojik destek verilir.

Aşırı erken doğan bebeklerin yaşama şansını artırabilecek ilaçlar var mıdır?

Aşırı erken doğumu beklenen bebeğin sekelsiz yaşama şansını artırmak için gebeye bazı ilaçlar verilebilir:

• Bebeğin akciğerleri ve diğer organlarının gelişimi için kortikosteroid,
• Serebral palsi riskini azaltmak için magnezyum sülfat,
• Bu iki ilacın etki süresini beklemek için tokolitik ilaçlar(doğumu geciktiren ilaçlar),
• Enfeksiyon riskini azaltmak için antibiyotikler.

Bu ilaçlara hasta bazında karar vermek doğru olur. Örneğin 22. haftadan önce doğum olacaksa kortikosteroid önerilmez, çünkü bu haftadan küçük bebeklerde yararlı olmadıkları bilinmektedir. 23 haftada ise verilebilirler, ancak etkinliği tartışmalıdır.

Erken doğumu önlemek için neler yapılabilir?

• Düzenli doğum öncesi kontrollere gitmek, özellikle risk grubunda olan hastalar daha sık kontrole çağırılabilir,
• Sağlıklı beslenmek,
• Sigara içmemek,
• Gebelikler arasında 12 aydan daha kısa süre olmaması,
• Özellikle tedavi gebeliklerinde, çoğul gebelik riskini azaltacak önlemler alınması,
• Gebelik öncesi kronik hastalıkların iyi kontrol edilmesi (hipertansiyon, şeker hastalığı, otoimmun hastalık gibi).

Erken doğum riskini azaltan besinler nelerdir?

Poliansatüre yağ asitleri içeren aşağıdaki gıdaların erken doğum riskini azalttığına dair veriler mevcuttur. Erken doğumu engelleyen yiyecekler:

• Kuruyemişler,
• Tohumlar,
• Balık
• Tohumlardan elde edilen yağlar (ayçiçek yağı, susam yağı vb.)

Erken Doğum Tehdidi Tedavisi

Gerçekten doğum başladıysa, hiçbir ilaç ya da cerrahi yöntem ile doğum durdurulamaz. Aşağıdaki bazı önlemler alınarak erken doğum tedavisi görenlerde bebeğin riskleri azaltılabilir.

Kortikosteroidler: 23-34. gebelik haftaları arasında, eğer 1-7 gün içinde doğum riski artmış görünüyorsa, anneye kortikosteroid enjeksiyonu yapılarak, bebeğin akciğer gelişiminin hızlanması sağlanabilir. Kotikosteroidler, plasentayı geçerek bebeğin akciğer, beyin ve sindirim sisteminin gelişmesini sağlar. Özellikle 24-34. gebelik haftaları arasında daha etkilidirler.

Magnezyum sülfat: Bazı yayınlara göre 32. haftadan önce doğan bebeklerde serebral palsi riskini azalttığı gösterilmiştir. Özellikle 32. Haftadan küçük olan ve 24 saat içerisinde doğum yapma ihtimali bulunan gebeler için önerilir. Erken doğumlara eşlik eden serebral palsi riskini azaltabilen bir ilaçtır. Ayrıca tokolitik, yani doğum sancılarını durduran etkinliğe de sahiptir.

Tokolitik ilaçlar: 48 saat süreyle doğumu ertelemek ve kortikosteroidler ile bebeğin akciğer gelişimini artırmak amacıyla zaman kazanmak için erken doğumu geciktiren ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca daha iyi yenidoğan yoğun bakım ünitesi olanakları bulunan bir hastaneye hastayı transfer edebilmek için de kullanılır. Ancak tıbben doğumun acilen gerçekleşmesi gerektiği preeklampsi gibi durumlarda kullanılmaz.

Eğer doğum tüm önlemlere rağmen durdurulamaz ve gerçekleşirse, neonatalog (yenidoğan uzmanı) ve yenidoğan bakımı konusunda uzman bir ekip tarafından yenidoğan yoğun bakım ünitesinde bebek tedavi edilebilir. Bu tür iyi olanaklara sahip ünitelerde, erken doğanbebekler için gereken özel bakım ve tedavilere, bebeğin durumuna göre bazen uzun süreli olarak devam etmek gerekebilir.

Erken Doğum Riskinde Progesteron Tedavisi

Geçmişte erken doğum öyküsü bulunan hastalarda, ikinci trimesterden başlayarak 37. gebelik haftasına kadar, erken doğum riskini azaltmak amacıyla progesteron tedavisi önerilebilir. Ayrıca 24. gebelik haftasından önce serviks (rahim ağzı) ultrasonografi ile kısa tesbit edilen hastalarda da önlem amaçlı progesteron kullanılabilir.

Progesteron tedavisi enjeksiyon şeklinde, vajinal fitil şeklinde ya da ağızdan tablet şeklinde verilebilir. Progesteron iğnesi erken doğum önleme iğnesi olarak da bilinir.

Bazı çalışmalarda erken doğumu önlemede, progesteron tedavisinin, servikal serklaj kadar etkili olduğu gösterilmiştir.

Erken doğumu önlemek için progesteron cerrahiye göre daha az riskli ve aynı etkinlikte olduğu için avantajlıdır.

Servikal serklaj nedir? Serklaj erken doğumu engeller mi?

Rahim ağzının kısa olması nedeniyle erken doğum riski artmış bulunan hastalar cerrahi olarak rahim ağzının kapatılması için servikal serklaj işlemine yönlendirilebilir. Bu işlemde güçlü dikişler kullanılarak rahim ağzı kese ağzı gibi kapatılır. Erken doğumu önlemek için dikiş yöntemi yalnızca seçilmiş küçük bir hasta grubunda kullanılmaktadır.

Servikal serklaj kimlere önerilir?

24. gebelik haftasından önce :

• Geçmişte çok erken doğum öyküsü bulunan,
• Ultrasonografi ile serviksin açıldığı ya da 25 mm ‘den kısa olduğu görülen hastalara önerilebilir.

Serklaj ne kadar dayanır?

Servikal serklaj dikişleri 36. gebelik haftası tamamlandıktan sonra alınır. Ancak bazı gerekli durumlarda daha erken haftalarda da alınabilir.

Aşırı erken doğacak bebekler için sezeryan doğum gerekli midir?

Kesin olarak sezeryan gereklidir denemez. Ancak bazı bebeklerin pozisyonu vajinal doğum için uygun olmayabilir. Bu durumlarda gebelik yaşına bağlı olarak sezeryan doğum önerilebilir. Ancak 23-24 hafta öncesi genellikle sezeryan önerilmez, çünkü bu haftada doğan bebekler için, doğum şekli sonucu değiştirmemektedir.

Hastaneden taburcu olduktan sonra bu bebeklerin bakımı nasıl yapılır?

Bu bebekler genellikle yoğun bakım ünitesinde aylarca kalırlar. Bir kısmı eve taburcu edildikten sonra da özel bakıma ihtiyaç duyarlar. Bu bebeklerin beslenme, büyüme ve gelişmeleri yenidoğan uzmanı olan, ekstra eğitim almış çocuk doktorları tarafından takip edilir.

İlerleyen dönemlerde ise, çocuğun herhangi öğrenme güçlüğü ya da fiziksel engeli varsa bununla ilgili farklı yardımlar almak gerekebilir.

Erken Doğumla İlgili En Sık Sorulanlar

En erken doğum kaçıncı haftada olur? En erken kaç haftalık doğum olur?

20. haftadan sonra 37. haftaya kadar gerçekleşen tüm doğumlar erken doğum olarak tanımlanır. Ancak gebelik 20. haftaya ne kadar yakınsa bebeğin kaybedilmesi ya da ciddi komplikasyonlar görülmesi riski o kadar fazladır.

Erken doğum ne kadar ertelenebilir?

Gerçekten doğum başlamışsa, ilaçlar yardımıyla en fazla 48 saat ertelenebilir.

Yatak istirahati erken doğum riskini azaltır mı?

Yatak istirahati erken doğum riskini azaltmaz. Erken doğum riski tedavisi seçenekleri arasındaki yatak istirahati bulunmaz. Aksine gebelerde pıhtı riskini artırması, kas gücünü azaltması, depresyona yol açması gibi riskleri vardır.

Erken doğum riski olanlar nasıl yatmalı?

Erken doğum riski olanlar için özel bir yatış pozisyonu ya da sürekli yatak istirahati önerilmez.

Doğum sancıları tam olarak nerede olur?

Genellikle rahimin fundus denen tepe noktasından (göbeğin üst kısmından) başlayıp bele ve kasıklara kuşsak gibi yayılır. Eş zamanlı olarak rahim taş gibi sertleşir ve gevşer.

Doğum yaklaşınca ishal olunur mu?

Bazı hastalarda doğum başlarken ishal, bulantı, kusma gibi belirtiler olabilir.

Gebelikte erken doğum hangi haftada olur?

20. gebelik haftası ile 37. gebelik haftası arasındaki doğumların tümü erken doğum olarak adlandırılır.

Erken doğumu önlemek için neler yapılabilir?

Erken doğum tedavisi cerrahi ya da medikal (ilaç tedavisi )yöntemler kullanılarak yapılabilir. Erken doğumu önlemek için kullanılan ilaçlara tokolitik ilaçlar denir. Erken doğumu önlemek için kullanılan cerrahi tedavi yöntemi ise servikal serklaj yöntemidir.

Erken doğum belirtileri kaçıncı haftada başlar?

Erken doğum tehdidi belirtileri 20. gebelik haftasından itibaren başlayabilir. Özellikle risk grubundaki hastalarda, seri kontrollerde transvajinal ultrasonografi ile rahim ağzındaki kısalmanın ölçülmesi ve tedbir alınması sağlanabilir.

Erken doğum belirtileri bebek hareketleri: Erken doğum belirtilerinde bebek hareketleri önemli mi?

Bebeğin hareketlerinin fazla ya da az olması erken doğum ile ilişkili değildir. Bebeğin hareketlerinin çok olması, bebeğin anneden iyi oksijen aldığı ve iyi beslendiği anlamına gelir.